Από τον Παναγιώτη Χαλβατσιώτη

Αναπληρωτή Καθηγητή Παθολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρο ΔΣ ΓΝΑ «Η ΕΛΠΙΣ»

Η λοίμωξη από τον έρπητα ζωστήρα εμφανίζεται λόγω της αναζωπύρωσης του ιού που λαθροβιώνει για χρόνια στα κύτταρά μας. Η εμφάνιση της νόσου με τα δερματικά εξανθήματα και τις νευραλγίες οφείλεται συνήθως στην υποβάθμιση της ανοσιακής άμυνας του οργανισμού μας.

Υπάρχουν πλέον πολλές αναφορές, σε παγκόσμια κλίμακα, για εμφάνιση κλινικών εκδηλώσεων από έρπητα ζωστήρα κατά ή μετά από λοίμωξη με κορωνοϊό, όπως επίσης και μετά από τον ειδικό εμβολιασμό κατά της Covid-19. Η παράλληλη νόσηση από διαφορετικούς ιούς, όπως για παράδειγμα του κορωνοϊού με τον έρπητα ζωστήρα, δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί και δεν είναι απίθανη, ιδιαίτερα για τους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει μέχρι σήμερα πιστοποιηθεί κάποια άμεση συσχέτιση του ιού του έρπητα ζωστήρα με τον κορωνοϊό, ακόμα κι αν αναφέρονται πολλά περιστατικά σύγχρονης νόσησης. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι σε πολλά από τα περιστατικά αυτά, οι κλινικές εκδηλώσεις του έρπητα ζωστήρα προηγήθηκαν των αντίστοιχων συμπτωμάτων του αναπνευστικού από τη νόσηση με κορωνοϊό.

Περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα μετά τη λοίμωξη από κορωνοϊό έχουν αναφερθεί τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά. Έχουν μάλιστα περιγραφεί προσβολές στον οφθαλμό που οδηγούν σε τύφλωση, αλλά και δερματικές βλάβες στην πορεία του τριδύμου, των μεσοπλεύριων νεύρων και του βραχιόνιου πλέγματος, που υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής με τις νευραλγίες, αποσυντονίζουν τον ασθενή και, σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσουν στον θάνατο. Οι εκδηλώσεις του έρπητα ζωστήρα είναι πιο συχνές σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ή σε εκείνους με συννοσηρότητες, όπως μυασθένεια, υπέρταση, τύπου 2 σακχαρώδης διαβήτης, αλλά ακόμη και στην κύηση. Έχουν, τέλος, καταγραφεί περιστατικά έρπητα ζωστήρα μέχρι και ένα έτος μετά την οξεία νόσηση.

Το αίτιο της αναζωπύρωσης του ιού του έρπητα ζωστήρα θεωρείται ότι οφείλεται στην ανοσοκαταστολή που προκαλεί η ίδια η λοίμωξη από κορωνοϊό, η οποία διαρκεί και για αρκετές εβδομάδες μετά την οξεία φάση. Εκτός από τον έρπητα ζωστήρα, έχουν αναφερθεί επίσης λοιμώξεις από τον απλό έρπητα αλλά και από τον ερπητοϊό του Epstein-Barr. Υπάρχουν αναφορές ότι πολλοί από τους ασθενείς που ανέπτυξαν έρπητα ζωστήρα μετά τον κορωνοϊό βρίσκονταν σε πολύ έντονο ψυχολογικό stress για ποικίλους λόγους, που θεωρείται ότι μειώνει ακόμη περισσότερο την ανοσολογική άμυνα του οργανισμού. Η παρουσία λοίμωξης με έρπητα ζωστήρα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για τις μεγαλύτερες ηλικίες, στους ασθενείς με συννοσηρότητες, αλλά κυρίως σε εκείνους που νοσηλεύονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ).

Η Παγκόσμια Επιστημονική Κοινότητα, στοχεύοντας στη δραστική καταπολέμηση της πανδημίας, οδηγήθηκε στην παρασκευή ενός ασφαλούς, ειδικού εμβολίου, αφού επιδημιολογικά ο εμβολιασμός απέναντι σε παθογόνο μικροοργανισμό προφυλάσσει γιατί οδηγεί είτε στην αποφυγή της λοίμωξης είτε σε μη σοβαρή νόσηση. Τα εμβόλια πετυχαίνουν τους στόχους τους με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, καθώς και με την έγκαιρη ανίχνευση και την ενεργοποίηση της ειδικής κυτταρικής αμυντικής στρατηγικής της εξόντωσης του συγκεκριμένου παθογόνου εισβολέα. Παρασκευάστηκαν, λοιπόν, καινοτόμα εμβόλια, βασισμένα στην τεχνική m-RNA, που απέδειξαν ότι προφυλάσσουν μέχρι και το 95% των εμβολιαζομένων. Καταγράφηκαν όμως και ανεπιθύμητες αντιδράσεις, τόσο τοπικές στο σημείο του εμβολιασμού όσο και γενικευμένες, όπως πυρετός, κεφαλαλγία και αίσθημα κόπωσης. Υπήρξαν επίσης και πολλές αναφορές στη διεθνή βιβλιογραφία που συνέδεσαν τον ειδικό εμβολιασμό με την αναζωπύρωση του έρπητα ζωστήρα, αλλά και με μια σειρά άλλων ιών, όπως της γρίπης ή της ηπατίτιδας Α.

Στα περιστατικά του έρπητα ζωστήρα, η εμφάνιση των δερματικών βλαβών καταγράφηκε μία εβδομάδα συνήθως μετά τον εμβολιασμό. Υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες η εμφάνιση του έρπητα ζωστήρα αναφέρθηκε μετά τη δεύτερη δόση εμβολίου, χωρίς να έχει παρατηρηθεί κάτι ανάλογο μετά την πρώτη δόση. Τα μέχρι τώρα καταγεγραμμένα περιστατικά παρατηρήθηκαν μετά τη χορήγηση και των τριών τύπων m-RNA εμβολίων (Pfizer, Moderna, AstraZeneca) σε ανάλογα ποσοστά με τον αριθμό των εμβολιασμένων.

Συμπερασματικά, λοιπόν, έχουν καταγραφεί αρκετές περιπτώσεις λοίμωξης με έρπητα ζωστήρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε ασθενείς που νόσησαν ελαφρά ή βαριά με κορωνοϊό ή που εμβολιάστηκαν με το ειδικό εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει οι θεράποντες ιατροί να είναι σε εγρήγορση για τη διάγνωση του έρπητα ζωστήρα, επειδή αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, υπάρχει περίπτωση να οδηγήσει σε δυσμενείς εξελίξεις για την υγεία των πασχόντων, που συνήθως είναι άτομα ανοσοκατεσταλμένα ή με παρουσία χρόνιων νοσημάτων.

Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί ο πιθανός εμβολιασμός με το ειδικό εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα, ιδιαίτερα για τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.