Ακούμε συχνά για εκείνη το καλοκαίρι, όμως πολλές φορές ξεχνάμε πόσο επικίνδυνη είναι.

Από τον Ευάγγελο Φραγκούλη, γενικό-οικογενειακό γιατρό

Η θερμοπληξία είναι η σοβαρότερη κατάσταση που προκαλείται από τη ζέστη. Συμβαίνει όταν το σώμα αδυνατεί να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Η θερμοκρασία του σώματος ανεβαίνει ραγδαία, ο μηχανισμός της εφίδρωσης αποτυγχάνει και το σώμα αδυνατεί να ψυχθεί. Η θερμοκρασία σώματος είναι δυνατόν να ξεπεράσει τους 40°C μέσα σε 10-15 λεπτά. Μπορεί να προκληθεί μόνιμη αναπηρία, ακόμη και θάνατος, αν δεν αντιμετωπιστεί επειγόντως.

Πώς ανεβαίνει όμως η θερμοκρασία; Όταν οι άνθρωποι εκτεθούν σε ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες, ο μηχανισμός θερμορύθμισης του σώματος υπερφορτώνεται. Το σώμα φυσιολογικά ψύχεται μέσω της εφίδρωσης. Υπό ορισμένες συνθήκες, ο ιδρώτας δεν επαρκεί. Όταν, για παράδειγμα, η υγρασία είναι υψηλή, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται γρήγορα, μην επιτρέποντας στο σώμα να απελευθερώσει θερμότητα.

Άλλες καταστάσεις που μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα του σώματος να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του είναι η ηλικία (>65 ετών), η νηπιακή ηλικία (<4 ετών), η παχυσαρκία, ο πυρετός, η αφυδάτωση, οι καρδιακές παθήσεις, οι ψυχικές διαταραχές, η λήψη ορισμένων φαρμάκων και η χρήση αλκοόλ.

Τα συμπτώματα

• Εξαιρετικά υψηλή θερμοκρασία σώματος (>40°C)
• Κόκκινο, θερμό και ξηρό δέρμα (απουσία ιδρώτα)
• Ταχύς, έντονος σφυγμός
• Κεφαλαλγία
• Ζάλη, ναυτία
• Σύγχυση, λιποθυμία, σπασμοί

Τι πρέπει να κάνουμε αν κάποιος εμφανίσει σημεία θερμοπληξίας;

Αν κάποιος εμφανίσει κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα, μπορεί να αντιμετωπίζει μια απειλητική για τη ζωή του κατάσταση, οπότε πρέπει να καλέσουμε το ΕΚΑΒ. Παράλληλα:

• Ξαπλώνουμε το θύμα, αν είναι δυνατόν στη σκιά, του αφαιρούμε τα ρούχα, ανασηκώνουμε ελαφρά τα πόδια του.
• Δεν πρέπει να του δώσουμε να πιει κάτι, εκτός κι αν έχει τις αισθήσεις του, καθώς υπάρχει κίνδυνος εισρόφησης.
• Βάζουμε τον ασθενή, αν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, σε μια μπανιέρα με δροσερό νερό ή κάτω από ένα δροσερό ντους, τον καταβρέχουμε με δροσερό νερό με ένα λάστιχο, βάζουμε παγάκια στις μασχάλες του κ.ά.

Τι είναι η θερμική εξάντληση;

Είναι μια ηπιότερη κατάσταση, που μπορεί να συμβεί έπειτα από αρκετές ημέρες έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες και ανεπαρκή αναπλήρωση υγρών. Περισσότερο ευάλωτοι στη θερμική εξάντληση είναι οι ηλικιωμένοι, οι υπερτασικοί και αυτοί που εργάζονται ή εξασκούνται σκληρά σε ένα θερμό περιβάλλον.

Ποια είναι τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης;

• Έντονη εφίδρωση, ωχρότητα
• Σφυγμός ταχύς και ασθενής
• Αναπνοή γρήγορη και ρηχή
• Κράμπες, αδυναμία, κακουχία
• Ζάλη, ναυτία ή έμετοι
• Κεφαλαλγία

Αν η θερμική εξάντληση παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία. Ζητούμε ιατρική βοήθεια αν τα συμπτώματα επιδεινωθούν ή διαρκούν περισσότερο από μία ώρα.

Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι στη θερμική καταπόνηση

Οι ηλικιωμένοι δεν προσαρμόζονται το ίδιο καλά με τους νέους στις ξαφνικές αλλαγές θερμοκρασίας. Είναι πιο πιθανό να έχουν ένα χρόνιο νόσημα που μεταβάλλει τη φυσιολογική απόκριση του σώματος στη θερμότητα. Είναι πιο πιθανό επίσης να λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν την ικανότητα του σώματος να ελέγχει τη θερμοκρασία ή τον ιδρώτα του. Στα φάρμακα που αυξάνουν τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης-θερμοπληξίας περιλαμβάνονται τα αντιψυχωσικά (π.χ. αλοπεριδόλη, χλωροπρομαζίνη), τα αντιπαρκινσονικά, τα ηρεμιστικά και τα διουρητικά. Είναι σημαντικό να μην παραβλέπουμε τη φαρμακευτική αγωγή σε περίπτωση υψηλών θερμοκρασιών, αλλά να επικοινωνούμε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό μας για την καλύτερη διαχείρισή τους, για τροποποίηση της αγωγής ή των ωρών που τη λαμβάνουμε.

Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε την υγεία μας υπό ακραίες θερμοκρασίες;

• Μένουμε σε κλιματιζόμενους χώρους όσο το δυνατόν περισσότερο. Η παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους, ακόμη και για λίγες ώρες την ημέρα, είναι ο σημαντικότερος προστατευτικός παράγοντας. Αν δεν διαθέτουμε κλιματισμό στο σπίτι, μπορούμε να επισκεφθούμε ένα εμπορικό κέντρο ή μια δημόσια βιβλιοθήκη.
• Οι ανεμιστήρες μπορούν να προσφέρουν κάποια ανακούφιση, όταν όμως η θερμοκρασία περιβάλλοντος υπερβαίνει τους 35°C, δεν μπορούν να προλάβουν τα προβλήματα υγείας από τη ζέστη.
• Αυξάνουμε την πρόσληψη υγρών, ανεξαρτήτως φυσικής δραστηριότητας, και δεν περιμένουμε να διψάσουμε για να πιούμε. Προτιμούμε το νερό, τα ισοτονικά ποτά και τους χυμούς φρούτων. Δεν πρέπει να καταναλώνουμε αλκοολούχα και καφεϊνούχα ποτά ή σακχαρούχα αναψυκτικά. Αυτά μπορεί να αυξήσουν τις απώλειες υγρών από τον οργανισμό.
• Στον καύσωνα ο οργανισμός χάνει υγρά και ηλεκτρολύτες, που εμπεριέχονται σε αυτά. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι αναγκαία η άμεση αναπλήρωση ηλεκτρολυτών μέσω συμπληρωμάτων διατροφής που υπάρχουν στο φαρμακείο.
• Όταν κυκλοφορούμε σε εξωτερικούς χώρους, προσπαθούμε να είμαστε στη σκιά. Φοράμε ελαφρά, ανοιχτόχρωμα, φαρδιά ρούχα και καπέλο με φαρδύ γείσο. Βάζουμε αντηλιακό με δείκτη προστασίας SPF τουλάχιστον 15, 30 λεπτά πριν βγούμε έξω και ανανεώνουμε σύμφωνα με τις οδηγίες.
• Κάνουμε δροσερά ντους ή μπάνια.
• Αν είμαστε άνω των 65 ετών και μένουμε μόνοι μας, βάζουμε κάποιον να ελέγχει ότι είμαστε καλά δύο φορές την ημέρα κατά τη διάρκεια του καύσωνα.
• Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά βασίζονται σε εμάς για να τα κρατάμε δροσερά και ενυδατωμένα όταν κάνει ζέστη. Ποτέ δεν αφήνουμε μικρά παιδιά μόνα, μέσα σε αυτοκίνητο π.χ. να κοιμούνται, ακόμη και με ορθάνοιχτα παράθυρα. Η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί να ανέβει επικίνδυνα.
• Προγραμματίζουμε προσεκτικά και περιορίζουμε τις εξωτερικές δραστηριότητές μας τις ώρες με τις χαμηλότερες θερμοκρασίες, νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα. Μένουμε υπό σκιά.
• Αποφεύγουμε τις εξωτερικές επίπονες δραστηριότητες τις πολύ ζεστές ημέρες.