Τα τελευταία χρόνια, αναφερόμαστε συχνά στον εν λόγω όρο, χωρίς όμως να γνωρίζουμε τι πραγματικά σημαίνει και πόσοι κίνδυνοι ελλοχεύουν.

Από τη Σταυρούλα Κωνσταντοπούλου, σύμβουλο ψυχικής υγείας, προσωποκεντρική προσέγγιση, [email protected]

Φαρμακερά σχόλια για την εξωτερική εμφάνιση, άσεμνες χειρονομίες, διάδοση κακόβουλων φημών με στόχο τη διαπόμπευση, αλλά και απειλές μέσω των social media, συνθέτουν το λεγόμενο bullying-σχολικό εκφοβισμό. Συγκεκριμένα, μετά από μεγάλη έρευνα που διεξήχθη από το «Χαμόγελο του Παιδιού», προέκυψε ότι περίπου το 32% των μαθητών έχουν βρεθεί έστω μία φορά θύματα bullying (34,2% αγόρια και 29,71% κορίτσια), ενώ σε ποσοστό 30,2% έχουν υπάρξει κάποια στιγμή οι ίδιοι δράστες παρόμοιων περιστατικών. Συνεχίζοντας την έρευνα, τα ποσοστά μάς αποκαλύπτουν και τις μορφές με τις οποίες εκφράζεται το bullying:

• Χρήση κοροϊδευτικών ονομάτων: 60,69%
• Σπρωξίματα και χτυπήματα: 45,39%
• Πειράγματα λόγω εξωτερικής εμφάνισης: 36,3%
• Ανάρτηση εξευτελιστικών φωτογραφιών μέσω Διαδικτύου: 14,26%
• Διάδοση φωτογραφιών μέσω κινητών: 12,82%

Ποιο είναι το προφίλ του θύτη και ποιο του θύματος;

Θύτες είναι τα άτομα με μέτριες σχολικές επιδόσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση, που συχνά μεγαλώνουν σε δυσμενές οικογενειακό περιβάλλον. Τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν συχνά προσωπικές δυσκολίες και συναισθηματικές ελλείψεις, καταστάσεις που τα φορτίζουν με αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό, θλίψη, απογοήτευση. Το σχολείο γίνεται ένα περιβάλλον όπου αυτά τα συναισθήματα μετατρέπονται σε επίπλαστα συναισθήματα υπεροχής, μέσω της υποτίμησης και προσβολής δηλαδή των άλλων, ενώ επί της ουσίας το ίδιο το παιδί δεν νιώθει καλά.

Θύματα, από την άλλη πλευρά, είναι εκείνα τα παιδιά που χαρακτηρίζονται από εσωστρέφεια, δεν έχουν μάθει να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, είτε αρνητικά είτε θετικά, απομονώνονται και δεν επικοινωνούν εύκολα είτε με τους γονείς τους είτε με τους εκπαιδευτικούς τους.

Πότε πρέπει να ανησυχούμε;

Οι γονείς, και γενικότερα το περιβάλλον του παιδιού, θα πρέπει να ανησυχήσουν όταν παρατηρούν σε αυτό, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται από την πλευρά του θύματος, αλλαγή διάθεσης και ξαφνικές συναισθηματικές μεταπτώσεις. Επίσης, όταν βλέπουν ότι αποφεύγει να πάει στο σχολείο ή να συμμετέχει σε δραστηριότητες που το ευχαριστούν.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Σε περίπτωση που αντιληφθούμε κάποια από τα παραπάνω σημάδια, θα πρέπει αρχικά να αγκαλιάσουμε το παιδί, απενοχοποιώντας το και δίνοντάς του να καταλάβει ότι, είτε είναι θύμα είτε είναι θύτης, υπάρχουν θέματα που πρέπει να διαχειριστεί καταρχάς το ίδιο.

Σε πρακτικό επίπεδο, οι γονείς πρέπει να βρίσκονται κοντά στο παιδί και αμέσως να γνωστοποιήσουν το περιστατικό στο σχολείο και να το αντιμετωπίσουν από κοινού με τα στελέχη του. Μπορούν ακόμη να απευθυνθούν απευθείας στο Υπουργείο Παιδείας, σε ειδικούς σχολικούς συμβούλους.

Η βασική αρχή για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι οι γονείς να αποδεχτούν το πρόβλημα, να μην το μειώσουν ή το φοβηθούν και να ενεργήσουν άμεσα.

Τροφή για σκέψη

Ο σχολικός εκφοβισμός και η έξαρσή του αποτελούν έναν πραγματικό δείκτη της συναισθηματικής κατάστασης της κοινωνίας μας. Η ύπαρξη του εκφοβισμού δείχνει ότι τα παιδιά μαθαίνουν απλά να αντιδρούν σε ό,τι τους συμβαίνει, και μάλιστα με ακραίο τρόπο, όπως είναι η βία. Με αυτόν τον τρόπο, δείχνουν ότι έχουν μάθει να αντιδρούν σκεπτόμενοι μόνο τη δική τους πλευρά, εγωιστικά και στην ουσία εκτός κοινωνίας.

Παράλληλα, όλη αυτή η αντίδραση δείχνει ότι μεγαλώνουμε παιδιά ανίκανα να μπουν στη θέση του άλλου (ενσυναίσθηση) ή, ακόμη χειρότερα, παιδιά που δεν έχουν καμία επαφή με τον δικό τους συναισθηματικό κόσμο.

Συγκεκριμένα, ένα παιδί που μεγαλώνει χωρίς καμία συναισθηματική διαπαιδαγώγηση μεγαλώνει με τη σοβαρότερη «αναπηρία». Αυτή που δεν αντιλαμβάνεται τι αισθάνεται το ίδιο, με συνέπεια να μην μπορεί να αναγνωρίσει το συναίσθημά του, συνεπώς να μην μπορεί να το διαχειριστεί και να αντιδρά με έναν ακατέργαστο θυμό.