Η καταναγκαστική ευτυχία των Χριστουγέννων

Από τη Παρασκευή Μπούρα

Ψυχολόγος, ομαδική Αναλύτρια

Τα Χριστούγεννα, αλλά και οι υπόλοιπες γιορτές της συγκεκριμένης περιόδου, προκαλούν σε όλους μας συναισθήματα χαράς, ενότητας και θαλπωρής. Τα μέσα ενημέρωσης, οι διαφημίσεις και τα κοινωνικά δίκτυα γεμίζουν με μηνύματα ευτυχίας και ιδανικών οικογενειακών στιγμών.

Παρ’ όλα αυτά, για πολλούς από εμάς, αυτή η εποχή συνοδεύεται από το άγχος της «καταναγκαστικής ευτυχίας», το αίσθημα ότι πρέπει να είμαστε χαρούμενοι, να περνάμε τέλεια, να βρισκόμαστε σε γιορτινό πνεύμα, ακόμη κι αν δεν το νιώθουμε πραγματικά.

Τα Χριστούγεννα έχουν γίνει, για πολλούς από εμάς, μια εποχή υπερβολικών προσδοκιών. Υπάρχει η πεποίθηση ότι όλοι πρέπει να έχουμε περάσει την ιδανική χρονιά, να βρισκόμαστε συνεχώς με την οικογένειά μας, να ανταλλάσσουμε δώρα και να απολαμβάνουμε κάθε στιγμή.

Οι οικογενειακές συναντήσεις, τα ακριβά δώρα και οι κοινωνικές εκδηλώσεις μπορεί να μας φέρνουν χαρά, αλλά ίσως και να αποτελούν πηγή άγχους και οικονομικής πίεσης. Η «υποχρέωση» να είμαστε χαρούμενοι αυτήν την εποχή μπορεί να μας προκαλέσει απογοήτευση, ειδικά αν δεν αισθανόμαστε αληθινά ευτυχείς. Αυτή η πίεση να φαινόμαστε χαρούμενοι επηρεάζει και τις σχέσεις μας, καθιστώντας δύσκολη την αυθεντική έκφραση των συναισθημάτων μας.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα Χριστούγεννα και οι γιορτές μπορεί να μας θυμίζουν κάποια απώλεια ή τα οικονομικά μας προβλήματα. Αν έχουμε απομακρυνθεί από την οικογένεια ή τους φίλους μας, αν έχουμε χάσει κάποιον αγαπημένο ή βρισκόμαστε σε οικονομική δυσχέρεια, ίσως νιώθουμε απομονωμένοι αυτήν την περίοδο. Επιπλέον, η εικόνα της ευτυχίας που προβάλλεται μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έρχεται σε αντίθεση με τη δική μας πραγματικότητα, εντείνοντας έτσι τα αισθήματα θλίψης και απομόνωσης.

Μάλιστα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί και να ενισχύουν την «καταναγκαστική» ευτυχία των Χριστουγέννων, καθώς οι χρήστες μοιράζονται «τέλειες» εικόνες γιορτινών πάρτι και ευτυχισμένων οικογενειακών στιγμών. Η σύγκριση με άλλους μπορεί να μας προξενήσει αίσθημα κατωτερότητας ή πίεσης να ανταποκριθούμε σε αυτό το «ιδανικό» στυλ εορτασμού. Ειδικά αν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, αυτή η ιδεατή εικόνα των γιορτών μπορεί να μας αυξήσει τα συναισθήματα θλίψης και απόρριψης.

Η έντονη αυτή προβολή της χαρούμενης εορταστικής περιόδου ενδέχεται να εγείρει και τον ανταγωνισμό, τη ζήλεια, τον θυμό και την κατήφεια, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συμπλέγματα κατωτερότητας, εντάσεις στην οικογένεια και παρεξηγήσεις μεταξύ φίλων, συντρόφων και συγγενών.

Πέραν των άλλων, η περίοδος των Χριστουγέννων είναι στενά συνδεδεμένη με την καταναλωτική κουλτούρα και την αγορά δώρων. Η πίεση για κατανάλωση ενισχύει την ιδέα ότι η ευτυχία σχετίζεται με την απόκτηση και την ανταλλαγή ακριβών δώρων. Αυτή η καταναλωτική νοοτροπία μπορεί να ενισχύσει το άγχος μας, καθώς πολλοί από εμάς ανησυχούμε για τα οικονομικά βάρη αυτής της περιόδου. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε περισσότερο την υποχρέωση να καταναλώσουμε και λιγότερο την αληθινή ευτυχία που αντιπροσωπεύει το πνεύμα αυτής της περιόδου.

Για να μπορέσουμε να απολαύσουμε τις γιορτές με έναν πιο αυθεντικό και ισορροπημένο τρόπο, είναι σημαντικό να δώσουμε προτεραιότητα στην πραγματική μας ευεξία και όχι σε κοινωνικές πιέσεις ή επιβαλλόμενες εικόνες ευτυχίας:

• Αντί να επιδιώκουμε την «τέλεια» εικόνα των Χριστουγέννων, ας προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε στιγμές που έχουν προσωπικό νόημα και ανταποκρίνονται στις αληθινές μας ανάγκες.
• Αντί να θέτουμε εξιδανικευμένες προσδοκίες, ας είμαστε ρεαλιστές και ας ξεκαθαρίσουμε τι θέλουμε να ζήσουμε τις γιορτές. Η αυθεντικότητα είναι πιο σημαντική από τις κοινωνικές προσδοκίες.
• Ας δώσουμε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και σε δραστηριότητες που μας χαλαρώνουν. Είτε με μικρές στιγμές ηρεμίας είτε με την αγαπημένη μας παρέα, η φροντίδα του εαυτού μας είναι ουσιαστική.
• Ας αποφύγουμε τις υπερβολές στις δαπάνες και ας εστιάσουμε στη χαρά της ανταλλαγής δώρων με συμβολική αξία (τα τελευταία χρόνια, τυλίγω δώρα για όλους τους αγαπημένους συμβολικά, βιβλία κυρίως –πόση χαρά κρύβεται εκεί– και είναι κάτι που μου φτιάχνει τη διάθεση πάρα πολύ).
• Ας αποδεχθούμε ότι μπορεί να υπάρχουν μικτές συναισθηματικές αντιδράσεις τις γιορτές και ότι δεν είναι κακό να μη νιώθουμε χαρά κάθε στιγμή!

Η καταναγκαστική ευτυχία των Χριστουγέννων μπορεί, λοιπόν, να γίνει ένα βαρύ συναισθηματικό φορτίο για πολλούς ανθρώπους. Η πίεση να είμαστε «χαρούμενοι», να περάσουμε «τέλειες» γιορτές και να ανταποκρινόμαστε στις κοινωνικές προσδοκίες ενισχύει τη σύγχυση και την απογοήτευση.

Η επικέντρωση στα αληθινά μας συναισθήματα και στις ουσιαστικές στιγμές, μακριά από τον καταναλωτισμό και τις εξωτερικές πιέσεις, μπορεί να κάνει τις γιορτές μας πιο αυθεντικές, χαρίζοντάς μας μια βαθύτερη αίσθηση πληρότητας.